Przejdź do : Dialekty | Pinyin | Sylaby | Zasady wymowy | Tony | Znaki pisarskie |

W Chinach nie tylko występuje wiele mniejszości narodowych o różnych językach i kulturze, ale także sam język chiński dzieli się na odrębne dialekty (ze względu na odmienność nazywane czasem różnymi językami). Ogólnonarodowy stał się dialekt mandaryński, a konkretnie jego odmiana pekińska. Właśnie tego języka się uczę i wykorzystuję go w tej witrynie. Inne ważne dialekty to kantoński, szanghajski i hongkoński.

Pinyin to ujednolicony literowy zapis wymowy dialektu mandaryńskiego, wprowadzony w 1958 roku. Wcześniej stosowano różne sposoby zapisu, niektóre są popularne do dziś. W polskich źródłach przeważnie nie jest respektowany pinyin, np. "Tao-te-king" (wydany w 1988) to w pinyin "Dao de jing", "I-cing" (wyd. w 1994) to "Yi jing". W tej witrynie, za wyjątkiem cytowanych tytułów książek, konsekwentnie stosowany jest pinyin.

Więcej w dziale Transkrypcje.

Początkowo chiński był językiem monosylabicznym (każdy wyraz składał się z jednej sylaby). Obecnie preferowane są wyrazy dwusylabowe. Sylaba zazwyczaj składa się z nagłosu (21 spółgłosek) i wygłosu (37 grup złożonych z samogłosek lub samogłosek ze spółgłoskami), np.. Sylabę może tworzyć także sam wygłos, np.

Lista nagłosów i wygłosów znajduje się w części Wymowa.

Oto podstawowe zasady wymowy:
- j czytamy jak polskie [dź], q jak [ć], x jak[ś]
- z jak [dz]
- zh jak [dż], ch jak [cz], sh jak [sz]
- r na początku wyrazu jak [ż]
- i, y jak [j]
- u, w jak [ł]
- ü, yu jak [ju]

Wymowa pozostałych głosek opisana jest w części Wymowa.

Chiński jest językiem tonalnym, co oznacza, że o znaczeniu sylaby przesądza sposób jej wymówienia. Wiekszość sylab jest akcentowana (posiada ton, wyróżniony w pinyin za pomocą znaku nad samogłoską). W dialekcie mandaryńskim występują cztery typy tonów.

W tonie trzecim zazwyczaj jest wymawiana tylko pierwsza, niska część (bez wznoszenia głosu).

Przykład jednej sylaby z różnymi tonami:


Czasem w dwusylabowcach druga sylaba nie jest akcentowana (nie posiada żadnego tonu). Zapisuje się ją bez żadnego dodatkowego znaku.

O zmianach tonów w części Wymowa.

W latach 50-tych w Chinach wprowadzono reformę pisma, w wyniku czego powstały znaki uproszczone, używane przeze mnie w tej witrynie. Są one łatwiejszą do zapisania formą znaków tradycyjnych. Nie stosuje się ich w niektórych częściach kraju, np. w Tajwanie. Fachowcy zalecają, żeby przy nauce chińskiego opanować w systemie uproszczonym czytanie i pisanie, a w tradycyjnym tylko czytanie.

Jeden znak pisarski reprezentuje zawsze jedną sylabę, więc dwusylabowce zapisywane są dwoma znakami. Tej samej sylabie w każdym tonie odpowiada inny znak (bo ma ona wtedy różne znaczenia).

Zdarzają się homofony, gdy jednej sylabie z jednym tonem odpowiada kilka znaków (i znaczeń), lub gdy jednemu znakowi odpowiada więcej niż jedna sylaba.

O pisaniu i typach znaków w części Pisanie.

 Przejdź do : Dialekty | Pinyin | Sylaby | Zasady wymowy | Tony | Znaki pisarskie | POWRÓT |